I. Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος Τμήμα Πελοποννήσου εκφράζει τη βαθιά θλίψη του για την τραγωδία που έπληξε τους Νομούς της Περιφέρειας μας τις τελευταίες ημέρες και δηλώνει την αμέριστη συμπαράσταση των μελών του προς όλους τους πυρόπληκτους συμπολίτες μας.
Χρέος όμως όλων μας σήμερα είναι να σηκώσομε το κεφάλι ψηλά και να «κοιτάξομε την επόμενη ημέρα».
Το Τ.Ε.Ε. Πελοποννήσου, έχοντας συνείδηση του επιστημονικού και κοινωνικού του ρόλου, από την πρώτη στιγμή βρέθηκε στις πυρόπληκτες περιοχές της Περιφέρειας μας, συνεργάστηκε με τις αρμόδιες Υπηρεσίες (Πολιτική Προστασία, Γεν. Γραμματεία Περιφέρειας Πελοποννήσου, Νομαρχίες, Δήμους), βοήθησε στο συντονισμό και τις άμεσες δράσεις, κατέγραψε καταστάσεις και έχοντας ολοκληρωμένη εικόνα και άποψη και ως δεδομένο ότι η αντιμετώπιση της πρωτοφανούς αυτής κατάστασης που δεν έχει προηγούμενο στον Ευρωπαϊκό χώρο χρειάζεται σκληρή μάχη , προτείνει μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες δράσεις που θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση από την μεγάλη τραγωδία των πυρκαγιών και θα οδηγήσουν τον Tόπο μας σε ένα καλύτερο αύριο.
II. Η καταστροφή από πυρκαγιά, όταν είναι μεγάλης κλίμακας, προκαλεί μια απόλυτη ανατροπή στο κοινωνικό και οικονομικό καθεστώς περιοχών με χαρακτηριστικά ανάλογα των Νομών Λακωνίας, Αρκαδίας, Μεσσηνίας. Στις συγκεκριμένες περιοχές η οικονομική δραστηριότητα περιστρέφεται γύρω από την γεωργό-κτηνοτροφία μικρής κλίμακας. Τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει μια προσοδοφόρα στροφή προς αγρό-τουριστικές δραστηριότητες χάρη σε προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μια άλλη σοβαρή πτυχή στις δυσμενείς επιπτώσεις που προκαλούνται είναι και η αναγκαστική θέση εκτός αγοράς εργασίας των οικονομικών μεταναστών που έχουν εγκατασταθεί σε μεγάλους αριθμούς και δραστηριοποιούνται ως αγροτ o -εργατικό δυναμικό στις υπόψη περιοχές. Φυσικά, οι δυσμενείς κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις διαχέονται και στο σύνολο της ζωής του κάθε Νομού με κίνδυνο να δημιουργηθεί με τη μέθοδο «ντόμινο» σημαντική οπισθοδρόμηση.
III. Πρέπει επίσης, να ληφθεί υπόψη ότι η δυνατότητα έναρξης απόδοσης νέων καλλιεργειών (ελαιοκομία, δενδροκομία) καθώς και η επαναδημιουργία κτηνοτροφικών μονάδων, που θα μπορούν να στηρίξουν τη διαβίωση στις ορεινές περιοχές απαιτεί την πάροδο τουλάχιστον μιας πενταετίας αναμονής, αν μάλιστα θεωρηθεί ως αφετηρία ανασυγκρότησης το φετινό έτος, πράγμα μάλλον ανέφικτο για μια σειρά από αιτίες. Συνεπώς, υπάρχει ο φόβος ερήμωσης των ορεινών όγκων με τη δημιουργία ρεύματος εσωτερικής μετανάστευσης. Υπάρχει επίσης, ο φόβος δημιουργίας μιας νέας ομάδας φτωχών Ελλήνων, σε ηλικίες μάλιστα που δύσκολα μπορούν να μεταστραφούν σε άλλο κλάδο οικονομικής δραστηριότητας. Επίσης, η αναβίωση του δασικού πλούτου, πρέπει να είναι συνδεδεμένη με την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πληθυσμών για σωστή συμβίωση με το δάσος. Τέλος, η αγρό-τουριστική δραστηριότητα, που βρίσκεται στην παιδική της ηλικία, κινδυνεύει να εκμηδενιστεί.
Προτάσεις Δράσεων:
Τονίζουμε ότι για τις κατωτέρω δράσεις προτείνεται να δημιουργηθεί το Αρμόδιο Συντονιστικό Κεντρικό Όργανο με έδρα την Τρίπολη, το οποίο θα συνεργάζεται με τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Σε αυτό το Συντονιστικό Οργανο κρίνεται απαραίτητη η συμμετοχή των Περιφερειακών Επιστημονικών Φορέων (Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, ΓΕΩΤΕΕ).
Η πρώτη δέσμη δράσεων πρέπει να κατευθυνθεί προς την αποκατάσταση της βιωσιμότητας των οικισμών και συγκεκριμένα στην επισκευή των δικτύων κοινής ωφέλειας και την κατασκευή των αντιπλημμυρικών και αντιδιαβρωτικών έργων, στην συντήρηση και καθαρισμό ποταμών, ρεμμάτων, χανδάκων, οχετών, στις διαπλατύνσεις οχετών και γεφυρών κλπ. καθώς και την κατασκευή νέων έργων μικρής και μεγάλης κλίμακας για την προστασία των οικισμών. Στην Περιφέρεια Πελοποννήσου υπάρχουν άρτια καταρτισμένες κατασκευαστικές και μελετητικές εταιρείες που μπορούν και επιβάλλεται άμεσα να κατασκευάσουν τα έργα που απαιτούνται. Ευκταίο είναι η χρησιμοποίηση του γηγενούς εργατοτεχνικού κλπ προσωπικού.
Η δεύτερη δέσμη έργων πρέπει να αφορά την αποκατάσταση των κατοικιών που επλήγησαν καθώς και των βοηθητικών εγκαταστάσεων (αποθήκες, ποιμνιοστάσια). Προτείνεται:
α. Επιδότηση κόστους αδειών από το δημόσιο (πιθανώς Ευρωπαικά κονδύλια)κατά το πρότυπο του προγράμματος των νέων αγροτών.
β. Δημιουργία από το ΥΠΕΧΩΔΕ ειδικών γραφείων στις πρωτεύουσες των νομών που επλήγησαν (ανάλογα με το ΤΑΣ Καλαμάτας που ήδη υφίσταται) για την άμεση έκδοση των οικοδομικών αδειών.
γ. Λήψη ειδικών μέτρων και έκδοση σχετικών αποφάσεων διευκόλυνσης και επιτάχυνσης των διαδικασιών και των αδειοδοτήσεων (ΕΠΑΕ, Δασαρχείο, Διευθύνσεις Περιβάλλοντος, Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης, Αρχαιολογική Υπηρεσία κλπ.) από το ΥΠΕΧΩΔΕ με κοινό πλαίσιο δράσης των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και των υπηρεσιών της Περιφέρειας των πληγέντων Νομών.
Η τρίτη δέσμη μέτρων αφορά την προστασία των εδαφών των καμένων περιοχών από τη διάβρωση με τα γνωστά «κορμοφράγματα» και «κορμοπλέγματα» με την επιλεκτική υλοτόμηση των εκτάσεων με απομάκρυνση των δέντρων που πρέπει να κοπούν (για τα δάση με υψηλά δέντρα).
Πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχουν καείσες περιοχές των οποίων η βλάστηση αποτελείτο από αείφυλλα πλατύφυλλα (θάμνους και ποώδη βλάστηση). Τα φυτά αυτά έχουν κλαδιά με μικρή διάμετρο, με συνέπεια να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τις κατασκευές των κορμοπλεγμάτων και κορμοφραγμάτων (απαιτούν κορμούς δένδρων ή τουλάχιστον κλαδιά μεγάλου πάχους). Επιπρόσθετα, στις πληγείσες περιοχές υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις με ανέπαφη δασική βλάστηση (εξαιτίας της μεγάλης ταχύτητας κίνησης της πυρκαγιάς δεν πρόφθασαν να καούν). Τέλος, χρονικά δεν επαρκεί ο χρόνος για την ολοκλήρωση παρεμβάσεων για τις καείσες περιοχές με μεγάλες κλίσεις διότι θα αρχίσουν σύντομα οι βροχές, τα δε υλικά κατασκευών θα πρέπει να μεταφερθούν από άλλες περιοχές (κορμοί και κλάδοι δένδρων).
Συνεπώς οι εκτάσεις αυτές θα πρέπει να αφεθούν να αναγεννηθούν φυσικά.
Η τέταρτη δέσμη αφορά την παραχώρηση ζώων για αναπλήρωση αυτών που κάηκαν και τάχιστο καθορισμό χώρων βόσκησης, ώστε να επαναρχίσει η κτηνοτροφική δραστηριότητα χωρίς να ζημιωθεί η φυσική αναγέννηση του δάσους και των δασικών εκτάσεων.
Επισημαίνουμε και τονίζουμε ότι πρέπει να δοθεί προσοχή στην συμβατότητα χλωρίδας και πανίδας στη φάση της αναδάσωσης.
Η πέμπτη δέσμη μέτρων αφορά τις μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις για την αναγέννηση του δάσους (στις περιπτώσεις που δεν μπορεί να αναγεννηθεί φυσικά), την προφύλαξη του από μελλοντικές πυρκαγιές καθώς και τη συντήρησή του.
Επισημαίνουμε ότι εδώ και τουλάχιστον μια εικοσαετία (20 έτη) τα δάση είναι παρατημένα, αδιαχείριστα, ακαθάριστα και με συσσώρευση καύσιμης ύλης, δεδομένου ότι αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα παράγοντας περίσσια ξηρή βιομάζα, η οποία δεν απομακρύνεται, ενώ ταυτόχρονα δεν έχουν συντηρηθεί οι αντιπυρικές ζώνες.
Τα δάση χρειάζονται διαχείριση και αυτό απαιτεί την αναβάθμιση της δασικής υπηρεσίας με χρηματοδότηση έργων και δράσεων εφοδιασμό με σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή. Χρειάζεται άμεση χαρτογράφηση και δασικό κτηματολόγιο.
Η έκτη δέσμη μέτρων αφορά την β ελτίωση των συνθηκών ασφάλειας και της απόδοσης των δασοπυροσβεστών. Για το σκοπό αυτό προβλέπεται:
• Ανάπτυξη εργαλείων και συστημάτων σύγχρονης τεχνολογίας για εκπαίδευση, συνεχή ενημέρωση και αδιάλειπτη επικοινωνία
• Συνεχής και όχι εποχιακή απασχόληση των δασοπυροσβεστών.
• Δημιουργία μηχανισμού για τη διασφάλιση της αξιοποίησης στο έργο της πυρόσβεσης των μέσων και του προσωπικού άλλων Υπηρεσιών που διαθέτουν ανάλογα μέσα (Στρατός,Αεροπορία κλπ.)
Η έβδομη δέσμη μέτρων αφορά την ε κτίμηση και χαρτογράφηση
επικινδυνότητας δασικών πυρκαγιών: επεξεργασία εικόνας και πλατφόρμες Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών με αντίστοιχο λογισμικό και μηχανήματα για την ανάλυση εικόνων σε πραγματικό χρόνο.
Η όγδοη δέσμη μέτρων αφορά τον επανασχεδιασμό της πολιτικής προστασίας με την ανάθεση συγκεκριμένων δράσεων πρόληψης και άμεσης καταστολής στις Νομαρχίες και τους Δήμους (προσωπικό, υδροφόρες, μηχανήματα και μικρά πυροσβεστικά οχήματα άμεσης δράσης).
Όλες οι παραπάνω δράσεις θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν ως εργατικό και επιστημονικό δυναμικό τους κατοίκους των περιοχών αυτών, με σκοπό να συγκρατηθούν στον τόπο τους και μάλιστα με παραγωγικό τρόπο.
Μέτρα Γενικού Χαρακτήρα
Οι καταστροφές που προκλήθηκαν από τις πυρκαγιές του Αυγούστου 2007 στην Πελοπόννησο ήταν οι μεγαλύτερες που παρατηρήθηκαν ποτέ. Συγχρόνως, οι καταστροφές οικισμών και η απώλεια ζωών θα είχαν ίσως και αποκλειστεί, εάν υπήρχε ένα πανελλαδικό πρόγραμμα δημιουργίας ζωνών ασφαλείας γύρω από ορεινούς οικισμούς και όχι μόνο.
Προκύπτει επομένως, η ανάγκη:
α. Για εκπαίδευση σε κάθε ΟΤΑ τόσων υπευθύνων Πολιτικής Προστασίας όσα και τα δημοτικά διαμερίσματα. Οι υπεύθυνοι αυτοί θα μπορούσαν να προέρχονται από τα στελέχη της υπό ίδρυση οικολογικής αστυνομίας.
β. Σημαντική ενίσχυση των τεχνικών υπηρεσιών, των ΟΤΑ και των Νομών με τεχνικό προσωπικό (Μηχανικούς, Γεωπόνους, Δασολόγους), ώστε να δημιουργηθεί μια πιο ισχυρή δομή στήριξης των ΟΤΑ, ενδεχομένως και στο πλαίσιο ενός διορθωμένου προγράμματος Καποδίστρια.
γ. Είναι ανάγκη επίσης, να τονωθεί η συνολική οικονομική δραστηριότητα των Νομών που επλήγησαν τόσο με πιστωτικές διευκολύνσεις προς τον εμπορικό κόσμο της περιοχής όσο και με ανάθεση εργασιών στο επιστημονικό δυναμικό της περιοχής (μελέτες ευστάθειας γεωλογικών σχηματισμών, αντιπλημμυρικές μελέτες, πολεοδομικές – χωροταξικές μελέτες, τοπογραφικές μελέτες, μελέτες πυροπροστασίας οικισμών, δασοκομικές μελέτες, γεωπονικές μελέτες κλπ).
δ. Ιδρυσης ενιαίου φορέα δασοπυρόσβεσης ο οποίος θα λειτουργεί μονίμως και θα είναι συνταγματικά κατοχυρωμένος και ανεξάρτητος.
ε. Χρηματοδότησης για υλικοτεχνική υποδομή, για μέσα πυρόσβεσης, πυροφύλαξη και πρόληψη πυρκαγιών.
στ. Αμέσης κατοχύρωσης νομοθετικά των δασών και άμεσης θεσμοθέτησης χρήσεων γης.
Υπάρχουν πληγές που δεν επουλώνονται. Οφείλουμε όμως να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να ανακουφίσουμε τον πόνο των συνανθρώπων μας. Να τους στηρίξουμε να ξανασταθούν στα πόδια τους. Να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας, ώστε οι νέοι άνθρωποι αυτών των περιοχών να μην απογοητευθούν. Να συνεχίσουν να κάνουν σχέδια για το μέλλον τους. Να μείνουν στα χωριά τους. Να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους. Να ξαναοργώσουν τα χωράφια τους. Αυτή είναι η προτεραιότητα όλων μας, η απόλυτη προτεραιότητά μας αυτή τη στιγμή για να μην ξαναζήσομε αντίστοιχες ημέρες με τέτοια τραγικά γεγονότα.
Τρίπολη 03/09/2007
Η Πρόεδρος ΤΕΕ Πελοποννήσου
Χαρίκλεια Τσιώλη
Πολ.Μηχ.Ε.Μ.Π.-M.Sc.
